از آیه «امام» چگونه وجود امام زمان‏علیه‏السلام استفاده مى‏شود؟
پاسخ : خداوند متعال در سوره اسراء مى‏فرماید: «یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ فَمَنْ أُوتِىَ کِتابَهُ بِیَمِینِهِ فَأُولئِکَ یَقْرَؤُونَ کِتابَهُمْ وَلایُظْلَمُونَ فَتِیلاً»؛ «روزى که هر گروهى را به توسط امامشان مى‏خوانیم. کسانى که نامه عملشان به دست راستشان داده شود آن را با [شادى وسرور] مى‏خوانند وبه قدر رشته شکاف هسته خرمایى به آنان ستم نمى‏شود.»( سوره اسراء، آیه 71)
مفاد آیه این است که از هر کس در روز قیامت، از امام به حق سؤال مى‏شود، اگر معترف ومعتقد به آن بوده رستگار خواهد شد، ونامه عملش را به دست راست او مى‏دهند. لذا باید در هر زمانى امامى واجب‏الاطاعة وجود داشته باشد، امامى که بدون معرفت ومتابعت از او فلاح ورستگارى هرگز در قیامت براى انسان نخواهد بود. ولذا در روایات مى‏خوانیم که پیامبر (ص) فرمود: «من مات لایعرف إمامه مات میتة جاهلیّة»؛ «هر کس بمیرد در حالى که امامش را نشناخته، به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است.»( کافى، ج 2، ص 19)
از آنجا که وظیفه هر شخصى متابعت از حق وحقیقت است، پس باید در هر زمانى امام به حق وحقیقت موجود باشد تا مردم با اراده واختیار، او را به عنوان رهبر خود برگزینند وبا پیروى از او از جمله اصحاب یمین گردند.

از آنجا که «لوح محفوظ» یکى است واختصاص به طایفه‏اى دون طایفه‏اى دیگر ندارد لذا نمى‏توان لفظ «امامهم» در آیه را حمل بر «لوح محفوظ» نمود.
ونیز ممکن نیست که مقصود به کلمه «امام» در آیه، کتاب هر قوم باشد، زیرا آیه شامل همه انسان‏ها از اول خلقت تا آخر خلقت است، در حالى که اولین کتاب مشتمل بر شریعت، کتاب نوح است، وقبل از او کتابى این چنین بر مردم نازل نشده است.
سیوطى به سندش از رسول خدا (ص) در ذیل آیه فوق نقل کرده که فرمود: «یدعى کلّ قوم بإمام زمانهم وکتاب ربّهم وسنّة نبیّهم»؛ «هر قومى به امام زمانش وکتاب پروردگارش وسنت پیامبرش محشور خواهد شد.»( درالمنثور، ج 4، ص 194)
ونیز از ابن عباس نقل کرده که مقصود به امام در آیه شریفه فوق امام هدایت وامام ضلالت است.( همان)
کلینى از امام باقر (ع) نقل کرده که فرمود: «لمّا نزلت هذه الآیة: «یَوْمَ نَدْعُو کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ» قال المسلمون: یا رسول اللَّه! ألست إمام الناس کلّهم أجمعین؟ قال: فقال رسول اللَّه (ص): أنا رسول اللَّه إلى الناس أجمعین ولکن سیکون من بعدى أئمّة على الناس من اللَّه من أهل بیتى، یقومون فى الناس فیکذّبون»؛ «زمانى که آیه (یوم ندعو کلّ اُناسٍ بإمامهم) نازل شد، مسلمانان عرض کردند: اى رسول خدا! آیا شما امام همه مردم نیستى؟ حضرت فرمود: «من فرستاده خدا به سوى همه مردمم، ولى زود است که بعد از من امامانى از اهل بیتم بیایند، آنان در بین مردم قیام خواهند نمود ولى تکذیب مى‏شوند...»( کافى، ج 1، ص 215)
بشر بن غالب از امام صادق (ع) درباره آیه «یَوْمَ نَدْعُو...» سؤال کرد؟ حضرت فرمود: «إمام دعا إلى هدىً فأجابوه، وإمام دعا إلى ضلالة فأجابوا إلیها، هؤلآء فى الجنة وهؤلآء فى النار، وهو قوله عزّوجلّ: «فَرِیقٌ فِى الجَنِّةِ وَفَرِیقٌ فِى السَّعِیرِ»»؛ «امامى است که مردم را به هدایت دعوت کرده، ومردم نیز او را اجابت نموده‏اند. وامامى است که مردم را به ضلالت دعوت کرده واو را اجابت نموده‏اند. آنان در بهشت واینان در دوزخند. واین است قول خداوند عزّوجلّ: (فریقٌ فى الجنّة وفریقٌ فى السّعیر).»( بحارالأنوار، ج 44، ص 313 ؛ تفسیر کنزالدقائق، ج 5، ص 569)

پرسش : آیه «انذار» چگونه بر وجود امام زمان‏علیه‏السلام دلالت دارد؟
پاسخ : خداوند متعال خطاب به پیامبرش کرده، مى‏فرماید: «إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَلِکُلِّ قَوْمٍ هادٍ»؛ «همانا تو بیم دهنده‏اى وبراى هر قومى هدایت‏گرى است.»( سوره رعد، آیه 7)
از آیه فوق به طور وضوح استفاده مى‏شود که براى هر قومى در هر عصر وزمان هدایت کننده‏اى است به حقّ وحقیقت. واین مقتضاى ربوبیت خداوند است. ونیز استفاده مى‏شود که زمین هیچ گاه از هادى به حقّ خالى نمى‏گردد، خواه نبى باشد یا غیر نبى، زیرا اطلاق آیه حصر مصداق هادى در انبیا را نفى مى‏کند، همان گونه که زمخشرى در ذیل آیه شریفه فوق به آن اشاره کرده است، در غیر این صورت لازم مى‏آید در عصرهایى که از نبى خالى است حجّت وهادى بشر وجود نداشته باشد.
طبرى در تفسیر خود در ذیل آیه فوق از ابن عباس به سند صحیح نقل کرده: «لمّا نزلت «إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَلِکُلِّ قَوْمٍ هادٍ» وضع9 یده على صدره، فقال: أنا المنذر ولکل قوم هاد، وأومأ بیده إلى منکب علىّ، فقال: أنت الهادى یا علىّ، بک یهتدى المهتدون بعدى»؛ «هنگامى که آیه «إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَلِکُلِّ قَوْمٍ هادٍ» نازل شد، پیامبر (ص) دست خود را بر سینه گذاشت وفرمود: من منذرم وبراى هر قومى هادى است. آن گاه اشاره به شانه على (ع) نمود وفرمود: تنها به واسطه تو است که هدایت شوندگان، بعد از من هدایت مى‏گردند.»( جامع البیان، ج 13، ص 142)
حاکم نیشابورى به سند صحیح از امام على (ع) در ذیل آیه فوق نقل کرده که فرمود: «رسول اللَّه المنذر و أنا الهادى»؛ «رسول خدا منذر ومن هادى‏ام.»( مستدرک حاکم، ج 3، ص 129)
کلینى به سند صحیح از امام باقر (ع) در تفسیر آیه فوق نقل کرده که فرمود: «رسول اللَّه (ص) المنذر ولکلّ زمان هادٍ یهدیهم إلى ما جآء به نبىّ اللَّه...»؛ «رسول خدا (ص) منذر وبراى هر زمانى امام وهادى‏اى است که مردم را به آنچه پیامبر خدا (ص) آورده دعوت مى‏کند...».( کافى، ج 1، ص 191)
ونیز از امام باقر (ع) نقل کرده که در ذیل آیه فوق فرمود: «رسول اللَّه (ص) المنذر وعلىّ الهادى، أما واللَّه ما ذهبت منّا وما زالت فینا إلى الساعة»؛ «رسول خدا (ص) منذر وعلى هادى است. آگاه باش! به خدا سوگند که آیه از ما بیرون نخواهد رفت ودائماً در بین ما است تا روز قیامت.»( همان، ص 192)